Big 5 در کوچینگ
در شروع هر فرآیند کوچینگ، مربی می‌بایست به ارزیابی پنج ویژگی مهم در مراجع بپردازد. این پنج مورد عبارتند از: توجه و تمرکز مراجع، ذهنیت یا طرز فکر، مهارت‌ها و قابلیت‌ها، عادت‌ها و رفتارها و در نهایت سطح انرژی.
5 Big چیست؟
در هر فرآیند کوچینگ مربی می‌بایست به ارزیابی پنج ویژگی مهم در مراجع بپردازد:
1-توجه و تمرکز مراجع
2- ذهنیت یا طرز فکر
3- مهارت‌ها و قابلیت‌ها
4- عادت‌ها و رفتارها
5- سطح انرژی
در جلسات اولیه کوچینگ، باید تمرکز بر درک اهداف مراجع و کشف آنچه نیاز به تغییر دارد، باشد. هنگامی که مراجعین اهداف خود را بیان کردند، زمان آن فرا می‌رسد که به نقاط قوت و ضعف آنها توجه شود. کشف موانع بالقوه به هر دو نفر؛ مربی و مراجع، کمک می‌کند تا آنچه را که مراجع برای رسیدن به هدف خود باید انجام دهد، شناسایی کنند.
الگوی “5 مهم” یک الگوی عمومی برای گوش دادن ارائه می‌دهد که به مربیان کمک می‌کند تا آنچه در حال حاضر وجود دارد و آنچه باید به مجموعه مهارت‌های مراجعین اضافه شود را مشخص کنند. این الگو اغلب مربیان را به سمت کار میدانی خاصی که یک مراجع به آن نیاز دارد، هدایت می‌کند.
قصد و توجه
کانون‌های تمرکز افراد، عناصری از زندگی و کار آنها هستند که توجه آنها را جلب می‌کنند. پس مهم است که دریابیم مراجع به چه نیت و قصدی و به دنبال کدام هدف به مربی رجوع کرده است.
مراجع ممکن است با یک قصد مبهم و نامشخص به جلسات کوچینگ بیاید. او به این نیت به کوچ مراجعه می‌کند که کار متفاوتی انجام دهد. از وضعیت فعلی خود راضی نیست، اما در مورد اینکه چه چیزی باید تغییر کند یا چه چیزی می‌خواهد خلق کند، ابهام دارد.
مربی از طرق مختلف همچون سؤالات قدرتمند و تمرینات روزنگاری به ایجاد شفافیت خواست و نیت مراجع کمک می‌کند.
کوچینگ به مراجع کمک می‌کند تا مقصد را تعیین کرده و مسیرهای مختلف رسیدن به مقصد را بررسی کند و دریابد آیا اهداف موردنظر قابل دستیابی هستند یا خیر.
ذهنیت و طرز فکر
مربی طرز فکر مراجع را با مشاهده و گوش دادن به او بررسی می‌کند. مراجع چگونه تجربیات خود را تفسیر می‌کند؟ منفی، فقط مشکلات را می‌بینند؟ مثبت، امکانات را می‌بینند؟ طرز فکر مراجع مفید است یا محدودکننده؟ مکالمات کوچینگ می‌تواند به مراجعان کمک کند تا از باورهای محدودکننده دور شده و به سمت امکانات قدرتمند و نگرش “من می‌توانم انجام دهم” حرکت کنند.
طرز فکر و نگرش، موقعیت ذهنی و عاطفی مشخصی است که از طریق آن فرد، خود، دیگران، رویدادها و جهان را می‌بیند. طرز فکر و نگرش می‌تواند منبع الگوهای انگیزشی مراجع باشد یا در راه رسیدن به اهداف وی مانع ایجاد کند.
عامل کلیدی این است که آیا مراجع از طرز فکر و نگرش خود آگاه هست؟ آیا طرز فکر و نگرش وی مناسب است؟ آیا در رسیدن به هدف به مراجع کمک می‌کند یا مانع آن می‌شود؟ طرز فکر شامل شیوه‌های مشخصی است که مراجع خود و جهان را می‌بیند. در حالی که مربی به مرور زمان گوش می‌دهد، مراجع طرز فکر خود را از طریق موارد زیر آشکار می‌کند:
- نحوه برخورد معمول وی با افراد و روابط
- نحوه تعریف موفقیت و خود در رابطه با افراد، رویدادها و شرایط
- اینکه آیا خود را به عنوان نقش‌آفرین، شرکت‌کننده یا قربانی می‌بیند.
- چگونه در مورد رویدادها و تجربیات نتیجه‌گیری می‌کند.
- چگونگی تفکر وی در مورد توانایی خود برای خلق و تأثیرگذاری
- نحوه ارزیابی اهمیت و ارزش افراد، موقعیت‌ها، تجربیات و نتایج
مهارت‌ها و قابلیت‌ها
با توجه به اهداف مراجعان، سؤال کلیدی این است که آیا آنها مهارت‌ها و قابلیت‌های لازم برای موفقیت را دارند یا خیر. مهارت‌ها قابل یادگیری و آموزش هستند و با تمرین میتوان به آنها تسلط پیدا کرد؛ اما قابلیت‌ها گرچه قابل توسعه هستند، اما به طور کلی چیزهایی نیستند که انتظار داشته باشیم از طریق آموزش کسب شوند. نمونه‌ای از یک قابلیت، توانایی فرد در تحمل ابهام، بدون عجله برای اقدام است. کوچ‌ها می‌توانند به افراد در توسعه قابلیت‌های خود کمک کنند.
ابتدا، مربی و مراجع، مهارت‌ها و قابلیت‌هایی را که مراجع برای رسیدن به اهداف خود دارد شناسایی می‌کنند. مهارت‌ها و قابلیت‌ها منابعی هستند که مراجع می‌تواند از آنها در جهت نیل به اهداف خود استفاده کند. کوچینگ به مراجع کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که آیا مهارت مورد نیاز را بیاموزد یا آن را به دیگری تفویض کند. به عنوان مثال، یک مراجع که کسب و کار جدیدی را راه‌اندازی می‌کند، به مهارت‌های اولیه برای اداره کسب و کار مانند حسابداری، بازاریابی، استخدام و ایجاد وب سایت نیاز دارد. بدیهی است که الزاماً نباید این کارها را خود وی انجام دهد، اما باید مشخص کند که چه کسی می‌تواند به او کمک کند یا خدمات را ارائه دهد. سؤالات کلیدی عبارتند از: «فاصله بین آنچه او در حال حاضر می‌تواند انجام دهد یا به دست آورد و آنچه مورد نیاز است چیست؟» و «مؤثرترین راه برای پر کردن این فاصله چه می‌تواند باشد؟». این ارزیابی همچنین می‌تواند به مراجع کمک کند تا دریابد هدف موردنظر در مدت زمانی که برای آن تعیین کرده قابل تحقق است یا خیر. ارزیابی مهارت‌ها و قابلیت‌ها گاهی اوقات به نقطه ورود مجدد برای بررسی هدف و همچنین سایر حوزه‌های درون پنج ویژگی مهم (Big Five) تبدیل می‌شود.
عادت‌ها و رفتارها
عادت و رفتار چیزهایی هستند که افراد به طور خودکار و بدون فکر یا برنامه‌ریزی انجام می‌دهند. عادت و رفتار می‌تواند در حوزه‌های فیزیکی، عاطفی، ذهنی و معنوی باشد. سؤالات کلیدی عبارتند از: «آیا عادت‌ها، تمرین‌ها و الگوهای فرد از وی در رسیدن به هدف حمایت می‌کنند؟ آیا نیاز به تغییر در برخی از آنها وجود دارد؟ آیا میتوان آنها را فراموش کرد، به آنها توجه کرد یا آنها را به الگوهای جدید تبدیل کرد؟». البته این بررسی به مفهوم دعوت به قضاوت در مورد مراجع نیست. مربی باید از برچسب زدن عادت‌ها به عنوان بد یا خوب خودداری کرده و فقط کشف کند که آیا آنها مفید هستند و از مراجع در دستیابی مؤثر به اهدافش حمایت می‌کنند یا خیر.
انرژی
این عامل، توانایی افراد در به‌کارگیری مقدار مناسب انرژی فیزیکی، عاطفی، ذهنی و معنوی در صورت نیاز است. انرژی به عنوان دروازه‌ای به سلامت، انگیزه، تعهد و نحوه حضور افراد در جهان عمل می‌کند. انرژی ممکن است توسط چهار عامل قبلی تأمین یا مسدود شود. اینکه چگونه مراجع در خود ایجاد انگیزه و تولید انرژی می‌کند و همچنین اینکه آیا سلامت جسمی وی بر میزان انرژی تأثیر می‌گذارد، توسط مربی پایش می‌شود. به عنوان مثال، افزایش سن، یائسگی، بیماری و یا مراقبت از دیگران می‌تواند بر انرژی تأثیر بگذارد. حتی در هنگام صحبت تلفنی، کوچ‌ها می‌توانند انرژی مراجعین را احساس کنند. برای کوچ‌ها بسیار مهم است که از طریق اشتیاقی که مراجعین نسبت به هدف ابراز می‌کنند، حس انرژی آنها را درک کنند. آیا آنها از هدف هیجان‌زده هستند؟ آیا می‌توانند سطح انرژی خود را حفظ کنند؟ گاهی مراجع نسبت به هدف خود همچنان متعهد است ولی انرژی لازم را برای حرکت به سوی هدف ندارد. یک نکته مهم، شناسایی عوامل تخلیه کننده انرژی در فرد و یافتن راه‌حل برای مقابله با آنها است.
